Malpie nog mooier
Bijzondere natuur
Binnen de gemeente Valkenswaard liggen enkele bijzondere natuurgebieden, zoals het Dommeldal, Valkenhorst, de Groote Heide en de Malpie. In deze gebieden komen bijzondere planten en dieren voor, die maar op weinig plekken in Nederland en zelfs in Europa, voorkomen.
Op de Groote Heide zijn verschillende zandverstuivingen en heide, met jeneverbesstruiken; hier broeden vogels zoals de nachtzwaluw en de boomleeuwerik.
De Malpie is een gebied met droge heide, vochtige heide en een aantal vennen. Rondom de vennen groeit nog op enkele plekken ronde zonnedauw, een klein vleesetend plantje! Op de heide vinden we beenbreek, gewone veenbies, wilde gagel en soorten als heidekartelblad, en liggende vleugeltjesbloem. Verder komen in de beeklopen van de Dommel en de Keersop bijzondere soorten voor zoals de beekprik, bittervoorn en de drijvende waterweegbree.
Dit is slechts een kleine greep uit de vele planten en dieren die in en rond deze natuurgebieden voorkomen.
Best iets om trots op te zijn! Al deze dieren en planten leven op verschillende plekken; het bos, de heide, in de vennen, zelfs langs de mooie brede zandpaden; elke soort heeft zijn eigen voorkeur. En alle soorten samen, brengen een diversiteit die ervoor zorgt dat een natuurgebied gezond en in balans blijft, ook, juist in extreme omstandigheden zoals we die tegenwoordig steeds vaker meemaken.
Natuur die tegen een stootje kan is erg belangrijk; zeker als je kijkt naar de neerslag van stikstof en de verwachte hitte- en droogteperioden als gevolg van de klimaatverandering. De gemeente Valkenswaard vindt het dan ook belangrijk om de verschillende natuurgebieden in de gemeente te behouden en waar nodig te herstellen, zodat planten en dieren genoeg plekken hebben om te wonen en voedsel te zoeken.
De gemeente streeft ernaar om haar natuurgebieden zo optimaal mogelijk te beheren. Op de Malpie zetten we specifiek in op behoud en verbetering van de huidige ecologische waarden en op de ontwikkeling van robuuste, veerkrachtige natuur. Ook de beleefbaarheid van het gebied voor recreanten speelt hierbij een belangrijke rol. Kortom; gezonde, mooie natuurgebieden met ruimte voor planten, dieren maar ook voor mensen. Dit staat ook zo beschreven in het Integraal ontwikkelingsplan bos- en natuurterreinen Gemeente Valkenswaard 2019.
Het natuurherstel op de Malpie krijgt concreet uitvoering in het programma Dommelland. Dit programma verbindt natuur en recreatie om organisch te groeien en het woon- en leefklimaat te versterken.
Waarom is natuurherstel nodig?
In het verleden is al op verschillende plekken gewerkt in Valkenswaard, en met resultaat. Ook op de Malpie zijn in het verleden werkzaamheden uitgevoerd, met als belangrijkste doel het water langer in vast te houden in het gebied. Toch hebben sommige laaggelegen delen en vennen nog altijd last van verdroging. Ze staan snel zonder water omdat het water door de sloten uit het gebied wordt afgevoerd. Ook zorgt de neerslag van stikstof uit de lucht voor een te snelle groei van enkele soorten, zoals grassen, waardoor vennen dichtgroeien én is de bosbodem verzuurd als gevolg van de stikstofneerslag. Voor een gezonde natuur, ook in de toekomst, is het nodig om nu aanvullende maatregelen te nemen.
De komende twee jaren werken we aan:
- Het tegengaan van de verdroging en verzuring
- Herstellen van verschillende vennen op de Malpie
- Vergroten van de heide
- Zorgen voor een gezonder, divers, klimaatbestendig bos.
Wat gaat er gebeuren in het bos?
- Verwijderen van een aantal sloten; waardoor het water langer in het bos kan blijven en verdroging vermindert.
- Aanplant van bomen en struiken; soorten die aangeplant worden zijn soorten die hier van nature thuishoren, maar nu niet meer (veel) meer voorkomen en beter zijn voor de ontwikkeling van de bodem, zoals linde, esdoorn, haagbeuk en hazelaar. Dit zijn ook soorten die verzuring tegengaan. Het bosbeeld zal hierdoor veranderen omdat er straks minder naaldbomen en meer loofbomen en struiken zijn. Voorafgaand worden naaldbomen verwijderd om ruimte te maken voor de nieuwe aanplant; dit is zichtbaar door oranje strepen op de te verwijderen bomen.
- Uitstrooien van gemalen gesteente (steenmeel) dat veel mineralen bevat. Dit is goed voor de bosbodem, want deze mineralen ontbreken nu, waardoor de bodem is verzuurd. Het opbrengen van steenmeel gebeurt alleen op plekken waarvan uit onderzoek gebleken is dat dit nodig is.
Wat gaat er gebeuren op de heide en bij de vennen?
- Verwijderen van naaldbomen op de hogere delen rondom de vennen aan de noordkant op de Malpie; om verdroging van de vennen tegen te gaan en de heide uit te breiden.
- Het vrijgekomen deel waar bos wordt weggehaald wordt omgevormd naar heide door de voedselrijke bovengrond te verwijderen (plaggen). Hierbij komen oude zaadbanken aan de oppervlakte en kan de heide weer gaan groeien. De nieuwe heide zal aansluiten op de bestaande heide in het noorden van de Malpie.
- Uitstrooien van gemalen gesteente (steenmeel) dat veel mineralen bevat. Dit is goed voor de bodem op de hogere delen van de heide want deze mineralen ontbreken nu, waardoor de bodem is verzuurd. Het opbrengen van steenmeel gebeurt alleen waar nodig.
Werkzaamheden vanaf najaar 2023
De gemeente werkt vanaf het najaar van 2023 samen met Bosgroep Zuid Nederland aan en ín de natuur. De provincie Noord Brabant financiert de werkzaamheden in het kader van het Landelijk Programma Natuur. Voor het werk is het nodig om machines in te zetten; dit gaat altijd onder goede begeleiding.
Het werk zal in fases gaan en ongeveer twee winters duren (winter 2023/2024 en winter 2024/2025). Deze werkzaamheden concentreren zich op het noordelijke deel van de Malpie en in de winter van 2024/2025 ook in het Opperbos.
Uiteindelijk krijgen we zo een nog mooiere Malpie; een natuurgebied in balans en klaar voor de toekomst!