Monument verbouwen, herstellen of onderhouden

Wat is het?

Een omgevingsvergunning voor monumenten geeft u toestemming voor het onderhouden, restaureren, veranderen of slopen van een rijks- of gemeentelijk monument.

Wat is een monument? Monumenten zijn vervaardigde zaken die van algemeen belang zijn vanwege hun schoonheid, betekenis voor de wetenschap of cultuurhistorische waarde kunnen tot monument verklaard worden. Het gaat vooral om bouwwerken (bijv. een woonhuis, fabrieksgebouw of boerderij), objecten (bijv. een brug of fontein) of terreinen (bijv. een park of een boerenerf). Er zijn twee soorten monumenten: de rijksmonumenten die worden beschermd op grond van de Monumentenwet 1988 en de monumenten die op grond van provinciale en gemeentelijke verordeningen worden beschermd.

Hoe weet u of er sprake is van een beschermd monument? Bij het omgevingsloket van de gemeente kunt u navragen of een bouwwerk, object of terrein de status heeft van rijks- of gemeentelijk monument. Ook kunt u hier nagaan of een bouwwerk behoort tot een beschermd stadsgezicht. De omgang met monumenten is geregeld in de Erfgoedverordening.

Archeologische monumenten Als het om een vergunning voor een archeologisch monument gaat, kan het zijn dat u met de volgende regels te maken krijgt:

  • de verplichting tot het treffen van technische maatregelen waardoor monumenten in de bodem kunnen worden behouden;
  • de verplichting tot het doen van opgravingen; of
  • de verplichting de activiteit die tot bodemverstoring leidt, te laten begeleiden door een deskundige op het terrein van de archeologische monumentenzorg.

Subsidie Soms kan een woning of bouwwerk de status van monument verkrijgen. Het voordeel hiervan is dat u subsidie en/of belastingaftrek kunt krijgen voor het onderhoud.

Voor veranderingen of onderhoud aan een monument hebt u vaak een vergunning nodig. U moet zich dan houden aan strenge regels. Normaal onderhoud kunt u doen zonder dat u een vergunning hebt.

Of u een vergunning moet aanvragen en bij wie, hangt af van het soort monument. Meestal moet u een omgevingsvergunning aanvragen.

Hoe werkt het?

Vaak hebt u een vergunning nodig voor veranderingen of onderhoud aan archeologische en gebouwde monumenten. Gebouwde monumenten zijn gebouwen, parken of standbeelden die als monument aangewezen zijn door Rijk, provincie of gemeente.

Wilt u werkzaamheden uitvoeren aan een archeologisch rijksmonument? Dan hebt u een archeologische monumentenvergunning nodig.

Wilt u werkzaamheden uitvoeren aan rijksmonumenten (gebouwd) en gemeentelijke of provinciale monumenten (gebouwd en archeologisch)? Dan hebt u een omgevingsvergunning nodig voor de volgende werkzaamheden:

  • slopen, verstoren, verplaatsen of wijzigen van (een deel) van het monument
  • herstellen of (laten) gebruiken van het monument waardoor het wordt ontsierd of in gevaar gebracht

Geen vergunning nodig

U hebt géén vergunning nodig voor normaal onderhoud aan de buitenkant van rijksmonumenten. Het gaat dan om werkzaamheden die ervoor zorgen te behouden wat er is.

U hebt ook géén vergunning nodig als de monumentale waarde niet lager wordt door de werkzaamheden. Bijvoorbeeld bij het opschuren en schilderen in dezelfde kleur, het vervangen van kapotte ruiten, het opstoppen van rieten daken of vervangen van dakpannen. Dit geldt voor rijksmonumenten en provinciale of gemeentelijke monumenten.

Wat moet ik doen?

Conceptverzoek

Neem vóórdat u de vergunning aanvraagt, contact op met de gemeente. In een conceptverzoek kunt u uitleggen wat u wilt doen. De gemeente kan dan meteen zeggen of dit mogelijk is. Zo voorkomt u dat u een aanvraag indient die later wordt afgewezen.

Aanvragen vergunning

Via Omgevingswet online kunt u nagaan of u een vergunning moet aanvragen. U kunt de aanvraag meteen digitaal indienen. Gebruik hiervoor uw DigiD inlogcode. U kunt het formulier ook downloaden en uitprinten. Bedrijven kunnen de aanvraag alleen digitaal doen. Gebruik hiervoor eHerkenning.

Aanvragen omgevingsvergunning gemeentelijk of provinciaal monument

  • Vul het aanvraagformulier volledig in.
  • Stuur het aanvraagformulier met de gevraagde documenten naar de gemeente.
  • U krijgt een ontvangstbevestiging.
  • U ontvangt vanzelf bericht of u de vergunning krijgt.

Aanvragen omgevingsvergunning rijksmonument

  • Vul het aanvraagformulier volledig in.
  • Stuur het formulier met de gevraagde documenten naar de gemeente.
  • U krijgt een ontvangstbevestiging.
  • De gemeente maakt een ontwerpbesluit over uw aanvraag. Iedereen kan binnen 6 weken zijn of haar mening (zienswijze) hierover geven.
  • Bent u het niet eens met het ontwerpbesluit? Geef dan in uw zienswijze aan waarom.
  • U ontvangt vanzelf bericht of u de vergunning krijgt.

Aanvragen archeologische monumentenvergunning

  • U vraagt de vergunning aan bij de gemeente.
  • De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed maakt een ontwerpbesluit over uw aanvraag. Iedereen kan binnen 6 weken zijn of haar mening (zienswijze) hierover geven.
  • Bent u het niet eens met het ontwerpbesluit? Geef dan in uw zienswijze aan waarom.
  • U ontvangt vanzelf bericht of u de vergunning krijgt.
  • Bent u het niet eens met het besluit, dan kunt u - als u een zienswijze hebt ingediend - beroep indienen bij de rechtbank.

Wat heb ik nodig?

  • aanvraagformulier
  • situatietekeningen (schaal 1:1000)
  • een plattegrond van iedere bouwlaag met maten en de bestemming van de ruimte (schaal 1:100)
  • alle gevelaanzichten en relevante doorsneden (schaal 1:100)
  • werkbeschrijving van de bestaande en nieuwe situatie
  • detailbeschrijving van het monument waaraan de werkzaamheden uitgevoerd worden

Wat kost het?

Voor dit product zijn leges verschuldigd afhankelijk van de bouwkosten. Raadpleeg de legesverordening.

Aanvullende informatie

Raadpleeg hier de Erfgoedverordening en het Erfgoedbeleid.

Beschermde stads- en dorpgezichten

De bescherming van stads- en dorpgezichten is geregeld in het bestemmingsplan en de Wabo. In dit plan wordt rekening gehouden met de vastgestelde cultuurhistorische waarden van het gezicht. Voor panden binnen het beschermd stads- of dorpsgezicht gelden andere regels voor vergunningsvrij bouwen. Dit geldt zowel voor monumenten als niet-monumenten.

Let op!

Houd er rekening mee dat u als eigenaar niet zomaar alles aan uw monument kunt veranderen.

Informatie over de aanschaf, restauratie en het behoud van rijksmonumenten vindt u op de monumenten-site van het Nationaal Restauratiefonds en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.